Mieszkając za granicą, często przełączamy się między różnymi językami, w zależności od tego, z kim rozmawiamy i w jakim kontekście się znajdujemy. Możliwe, że z rodziną rozmawiasz po polsku, ale w pracy np. po angielsku. Czy miałaś/eś kiedyś wrażenie, że jesteś trochę inną osobą w danym języku? Może jest bardziej otwarta/y w jedynym? Albo lepiej Ci się żartuje w drugim?
Zastanówmy się nad tym.
Czym jest osobowość?
W psychologii definiuje się ją jako relatywnie stały zbiór cech, który wpływa na to, jak postrzegasz siebie i innych oraz jak zachowujesz się w różnych sytuacjach. „Relatywnie stały” oznacza, że pewne elementy Twojej osobowości mogą zmieniać się pod wpływem doświadczeń, rozwoju osobistego, czy właśnie języka, którym się komunikujesz (McCrae & Costa, 2008). Osobowość może być kształtowana zarówno przez geny, jak i środowisko (kulturę, relacje, edukację) (Bouchard & Loehlin, 2001).
Jednym z najczęściej stosowanych modeli osobowości w psychologii jest Model Wielkiej Piątki (Costa & McCrae, 1992) – dzieli osobowość na 5 głównych wymiarów:
- Otwartość na doświadczenie – ciekawość świata, kreatywność, chęć poznawania nowego; niska oznacza przywiązanie do rutyny.
- Sumienność – organizacja, samodyscyplina, odpowiedzialność; niska to większa spontaniczność, ale i skłonność do odkładania zadań.
- Ekstrawersję – potrzeba kontaktów społecznych i energii z interakcji; introwersja to preferowanie ciszy i mniejszych grup.
- Ugodowość – zaufanie, współpraca; niski poziom to większa rywalizacja i asertywność.
- Neurotyczność – podatność na stres i wahania nastroju; niska oznacza spokój i stabilność emocjonalną.
Ten model pozwala nam sprawdzać, jak między innymi język, wpływa na nasze myślenie oraz działanie. A jeśli chcesz lepiej poznać swoją osobowość to jednym ze sposobów jest psychoterapia online lub stacjonarnie.
Co pokazują badania na temat osobowości i języka?
Język, którym się posługujemy, pozwala nam “przełączać się” między różnymi trybami osobowości – aktywują się inne wartości, wspomnienia, przyzwyczajenia, normy społeczne. Takie zjawisko przez psychologów nazywane jest Cultural Frame Switching (CSF).
Badania Chena i Bonda (2010) pokazują, że osoby dwujęzyczne osiągają różne wyniki w testach Wielkiej Piątki w zależności od języka, w którym wypełniają kwestionariusz. W wersji angielskiej uczestnicy ocenili siebie jako bardziej ekstrawertywnych i otwartych, niż wtedy, gdy odpowiadali w swoim języku ojczystym. Można to tłumaczyć tym, że drugi język daje nam dostęp do norm kulturowych, a tym samym aktywuje przejawy zachowania zgodne z odpowiednim kontekstem językowo-społecznym. To między innymi dlatego, podczas psychoterapii w języku polskim łatwiej nam mówić o swoich uczuciach, bo ten język jest bardziej zakorzeniony w naszym dzieciństwie, natomiast mówiąc o bieżących sprawach z polskim terapeutą, czasem “wtrącamy” słówka z języka kraju w którym żyjemy.
W innym badaniu (Ramirez-Esparza, Gosling, Benet-Martínez, Potter, & Pennebaker, 2006) również zaobserwowano, że dwujęzyczne osoby posługujące się hiszpańskim i angielskim deklarowały, że mówiąc po angielsku, czują się bardziej ekstrawertywne, ugodowe i sumienne, a gdy mówią po hiszpańsku są bardziej rodzinne i nastawione na wspólnotę. Wynik ten wspiera tezę, że język uruchamia odmienny styl bycia.
Jakie są wnioski?
Jak widzimy, dwujęzyczność daje nam możliwość doświadczania różnych aspektów własnej osobowości w zależności od kontekstu językowego i kulturowego. Jeśli mieszkasz za granicą lub na co dzień przełączasz się między językami, być może już zauważyłaś/eś, że w jednym czujesz się bardziej otwarta/y i towarzyska/y, a w drugim bardziej spokojna/y i refleksyjna/y. Te zmiany nie oznaczają, że masz „dwie osobowości”, ale pokazują, jak elastyczny i bogaty jest Twój wewnętrzny świat.
Jeśli zdecydujesz się na terapię po polsku w naszym Centrum, zaletą jest to że psychoterapeuta w Barcelonie zna również język hiszpański i będziecie mogli czerpać z języków Twoich dwóch światów: zarówno polskiego, jak i hiszpańskiego.
Warto więc świadomie obserwować, jak język, w którym mówisz, wpływa na Twoje relacje, emocje i decyzje. Może dzięki temu odkryjesz w sobie coś nowego.
Bibliografia:
Bouchard, T. J., Jr, & Loehlin, J. C. (2001). Genes, evolution, and personality. Behavior genetics, 31(3), 243–273.
Chen, S. X., & Bond, M. H. (2010). Two languages, two personalities? Examining language effects on the expression of personality in a bilingual context. Personality and Social Psychology Bulletin, 36(11), 1514–1528.
Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Revised NEO Personality Inventory (NEO PI-R) and NEO Five-Factor Inventory (NEO-FFI): Professional Manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2008). The Five-Factor Theory of Personality. In O. P. John, R. W. Robins, & L. A. Pervin (Eds.), Handbook of Personality: Theory and Research (3rd ed., pp. 159–181). New York: Guilford Press.
Ramirez-Esparza, N., Gosling, S. D., Benet-Martínez, V., Potter, J. P., & Pennebaker, J. W. (2006). Do bilinguals have two personalities? A special case of cultural frame switching. Journal of Research in Personality, 40(2), 99–120.