Jak nie czuć się gorszym? Poczucie własnej wartości
Niektórzy emigrują w celach zawodowych, inni prywatnych. Różne mogą być zarówno przyczyny, jak i cele i okoliczności wyjazdu za granicę. Nowe miejsce zamieszkania może być spełnieniem wieloletniego marzenia albo też nieplanowaną wcześniej koniecznością. Niezależnie od specyfiki emigracji, może się ona wiązać z wieloma ambiwalentnymi odczuciami. Ekscytacja miesza się z lękiem, niepewność z ciekawością, poczucie wyobcowania z fascynacją. Znajdujesz się nagle w zupełnie nowej sytuacji, obserwujesz na co dzień innych ludzi, być może w pewnym momencie zaczynasz się do nich porównywać…Jak zadbać wówczas o poczucie własnej wartości? Jak nie czuć się gorszym, mieszkając za granicą?
Co wpływa na poczucie własnej wartości?
Życie na emigracji wiąże się z doświadczeniem nowej rzeczywistości, a co za tym idzie, również pewnymi zagrożeniami dla dobrostanu psychicznego. Przykładem może być bariera językowa, która utrudnia nawiązanie nowych znajomości. Nieznajomość języka danego kraju może wiązać się z kompleksem niższości, poczuciem bycia gorszym od innych wokół, którzy potrafią prowadzić konwersacje w sposób biegły i swobodny. Dodatkowo, może to prowadzić do odbierania osób w otoczeniu jako obcych i wrogich, skutkując celowym izolowaniem się od nich. Istnieje wiele czynników determinujących poczucie własnej wartości. Można podzielić je na wewnętrzne i zewnętrzne. Do pierwszej kategorii zaliczyć należy to, co jednostka uważa na swój temat, jakie ma o sobie wyobrażenia, między innymi: realizowanie własnych celów, doświadczenie sukcesów i niepowodzeń w przeszłości, porównanie własnych osiągnięć do poziomu aspiracji (Góralewska-Słońska, 2011). Grupa czynników zewnętrznych to opinie i relacje jednostki z innymi osobami, na przykład przynależność do grupy i więź z nią, akceptacja i miłość ważnych osób, status społeczno-ekonomiczny (Góralewska-Słońska, 2011). Oczywiste wydaje się, że zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne czynniki determinujące poczucie własnej wartości mogą ulegać znaczącym zmianom w sytuacji emigracji. Przeprowadzka do nowego kraju wpływa często zarówno na subiektywny stopień realizacji celów przez jednostkę, jak i na jej poczucie przynależności i identyfikacji z nową grupą społeczną.
„Nigdy nie będzie lepiej”, czyli zniekształcenia poznawcze
Bardzo ważne jest to, w jaki sposób myślisz o nowej sytuacji. Może zdarzyć się, że twoje wzorce myślenia staną się irracjonalne czy też wyolbrzymione, przybierając formę zniekształceń poznawczych (Beck, 2012). Skutkuje to widzeniem nowej rzeczywistości i życia w innym kraju w sposób zafałszowany, co wywołuje w tobie negatywne uczucia. Przykładem zniekształceń poznawczych jest nadmierna generalizacja, w ramach której możesz pomyśleć: „nie udało mi się dziś prowadzić swobodnie rozmowy z mieszkańcem tego kraju, co oznacza, że nie znam języka na tyle, aby nawiązać nową znajomość z kimkolwiek”. Innym zniekształceniem może być katastrofizacja, czyli skupianie się na najgorszym możliwym scenariuszu wydarzeń: „będę czuć się tu samotny już zawsze”. Podczas pobytu na emigracji możesz także zacząć myśleć w kategoriach „wszystko albo nic”. Oznacza to, że będziesz nadużywać stwierdzeń takich jak „zawsze”, „nigdy”, „wszyscy”, itp. Skutkuje to myśleniem zero-jedynkowym, na przykład: „zawsze będę nieśmiała, nigdy nikogo nie poznam”. To tylko niektóre z typów zniekształceń poznawczych, którymi możesz posługiwać się (czasem nawet nieświadomie) podczas pobytu za granicą. Ważne jest, aby starać się je identyfikować i pracować nad nimi, na przykład z pomocą psychoterapeuty. Nasilone występowanie zniekształceń poznawczych może prowadzić do zaburzeń depresyjnych i lękowych.
Co zrobić, gdy czuję się gorszy?
Pamiętaj, że twoje poczucie niższości może wynikać ze sposobu, w jaki interpretujesz otaczającą cię rzeczywistość. Masz na to wpływ. Możesz zmienić sposób, w jaki postrzegasz samego siebie w tej nowej sytuacji. Spróbuj skupić się na swoich mocnych stronach zamiast na tym, co postrzegasz jako swoje ograniczenie. Być może mimo tego, że wiele kosztuje cię rozpoczęcie rozmowy z nowo poznaną osobą ze względu na twoją nieśmiałość, wciąż się o to starasz? Oznaczałoby to, że jesteś zdeterminowany, wiesz czego chcesz – to właśnie twoje zasoby. Myśl o nich, dbaj o rozwój swoich zalet. Mamy tendencję widzieć rzeczywistość przez pryzmat zniekształceń poznawczych, przez co skupiamy się często nadmiernie na niepowodzeniach, nie dostrzegając sukcesów. Możesz o to zadbać, prowadząc zeszyt osiągnięć, w którym zapisywać będziesz to, co w danym dniu czy tygodniu ci się udało. Pamiętaj, że nie muszą być to duże cele – zacznij od małych kroków, takich jak samodzielne załatwienie jakiejś sprawy za granicą czy przeprowadzenie krótkiej rozmowy w obcym języku. Zacznij traktować te drobne codzienne zadania jako osiągnięcia i zapisuj je regularnie. Dzięki temu wzmocnisz swoje poczucie skuteczności, udowodnisz sobie, jak wiele możesz i potrafisz. Nie ignoruj swojego samopoczucia. Jeśli niskie poczucie własnej wartości będzie utrzymywać się u ciebie przez dłuższy czas, nie pozwalając ci funkcjonować na co dzień tak, jak dotychczas, rozważ skierowanie się na psychoterapię. Podczas sesji wraz z terapeutą możecie pracować nad tym, abyś odzyskał poczucie własnej wartości, dzięki restrukturyzacji nieadaptacyjnych sposobów myślenia i reinterpretacji widzenia nowej rzeczywistości, w której się teraz znajdujesz.
Chcesz nauczyć się radzić sobie z trudnymi emocjami, których doświadczasz? Zajrzyj do naszego artykułu, w którym znajdziesz techniki kontrolowania negatywnych uczuć!
Źródła
Beck, J. (2012). Terapia poznawczo-behawioralna. Podstawy i zagadnienia szczegółowe. Kraków: WUJ.
Góralewska-Słońska, A. (2011). Poczucie własnej wartości jako potencjał jednostki. Problemy Profesjologii, 2, 97-112.
Moritz, S., Werner, R., Collani, G. V. (2006). The inferiority complex in paranoia readdressed: a study with the Implicit Association Test. Cognitive neuropsychiatry, 11(4), 402-415.